Gettowijk in Warschau met vele Joodse gezinnen op kleine kamers in hoge flats…
Ik heb voor de ogen foto’s gebruikt van Joodse mensen uit dit Getto te Warschau.
Een half miljoen Joden in 1940-42…. honger……ziektes en dood en zeer velen gedeporteerd ……. Vele lege plekken…..
Janusz Korzac bekend schrijver, hoge militair en kinderarts van joods weeshuis. Hier weggevoerd met zijn 192 kinderen. Vanwege zijn vele belangrijke posities mocht hij vrijuit…maar hij koos om ‘met zijn kinderen” weggevoerd te worden.
Onder de ogen van Irene Sendler een Poolse verzetstrijdster. Irene Sendler was ziekenverzorgster voor epidemiecontrole en had daardoor toegang tot het getto van Warschau. Samen met anderen lukte het haar om 2500 joodse kinderen uit het getto te smokkelen en ze onder te brengen bij Poolse families, kloosters en weeshuizen. Via contacten binnen het ministerie van welvaart verkregen de kinderen valse papieren.
In 1943 werd Sendler door de Gestapo gevangengenomen en ter dood veroordeeld. Onder foltering – haar beide benen en voeten werden gebroken – moest ze de namen van de geredde kinderen prijsgeven, maar ze verraadde niets. Om een latere hereniging van de kinderen met hun ouders mogelijk te maken, had Sendler versleutelde namenlijsten bijgehouden en in weckflessen onder een appelboom in een tuin verstopt.
Het lukte de verzetsbeweging om Sendler door middel van omkoping vrij te krijgen. Een SS’er sloeg haar op weg naar haar executie neer en liet haar aan de kant van de weg liggen. Dat de executie officieel wel plaats had gevonden, ervoer ze later via mededelingsborden van de bezetter. Sendler veranderde daarop haar identiteit en leefde tot aan het eind van de oorlog ondergronds verder onder een valse naam.
Yad Vashem onderscheiding ■
Vanwege de communistische overname van Polen na de oorlog, werd haar heldenwerk niet bekend in de wereld. Hoewel ze in 1965 de Yad Vashem onderscheiding kreeg, was er tot 1999 heel weinig bekend over haar ontzagwekkende prestaties. De stilte werd verbroken toen vier Protestante middelbare scholieren veel details over het leven van mw. Sendler verzamelden en deze omzetten in een kort toneelstuk “Leven in een Jampot”.
In 1943 zouden de laatste 60.000 Joden aan de beurt zijn voor deportatie naar de vernietigingskampen……toen brak er opstand uit o.l.v. oa Mordechai Anielewicz. De Zionistische organisatie was in november 1942 door Joodse communisten en zionisten opgericht.
Al op 18 januari 1943 werd er voor het eerst verzet gepleegd door de ongeveer 56.000 Joden die de deportaties naar KZ-Auschwitz-Birkenau hadden ontweken en waren ondergedoken in de puinen van het getto. Voor het eerst bleek dat verzet tegen het onaantastbare Duitse leger mogelijk bleek en aldus was het eerste gewapende Joodse verzet geboren. Enkele dagen later riep de zionistische organisatie ZOB op tot de gewapende strijd: “Joden, verzet U! Grijp messen en bijlen! Vecht!“.
Vanuit ondergrondse bunkers en het riool werd het verzet gedaan. 19 april 1943 de opstand in het Getto Van Warschau. Marek Edelman werd na Anielewicz dood , de leider van ong. 220 strijders. Tussen april en mei 1943 slaagden Edelman en de zijnen er in om de Duitsers een maand het leven moeilijk te maken – en niet te onderschatten prestatie, als je rekening houdt met het feit dat Duitse leger toen eigenlijk nog het beste van de wereld was, ondanks de zich snel opeenvolgende nederlagen.
Laarzen van de Duitse commandant Stroop, die het getto definitief wilde ontruimen .
Toen de Duitsers het Getto eindelijk onder controle hadden, werd het met de grond gelijkgemaakt. Meer dan 55.000 mensen werden omgebracht of kwamen terecht op een trein naar de kampen.
Ieder jaar zijn strijders herdenkend. Marek Edelman is overleden (2009) De man was de laatste overlevende leider van de Joodse opstand in het Getto van Warschau in 1943 én de opstand van 1944, in heel Warschau. Zullen wij blijven gedenken……
Werkstuk Getto van Warschau …mei 2013.
